آموزش مغالطه – اشتراک لفظی

اینم یکی از رایج‌ترین و مشهورترین مغالطه‌هاس که اگه ظریف و دقیق به کار برده بشه، خوب می‌تونه سر مردم رو گول بماله. از اسمش معلومه؛ یعنی از یه لفظ که چند تا معنی داره، جوری استفاده کنیم که باعث فریب طرف مقابل بشه؛ لفظ مشترکه، ولی معنا فرق می‌کنه.

مثلاً «ساعت» هم به معنی «زمان» استفاده می‌شه، هم «وسیله‌ی سنجش زمان». مادر شوهر می‌خواد از عروس آتو بگیره؛ می‌دونه عروسش ساعت نمی‌بنده؛ ازش می‌پرسه ساعت چنده؟ عروس جواب می‌ده: نمی‌دونم! یعنی منظورش اینه که ساعت ندارم. اما مادرشوهر از فرصت استفاده می‌کنه و می‌ره به پسرش می‌گه: من از زنت ساعت پرسیدم، اصلاً محلّم نداد! و بین پسرش و عروسش دعوا راه می‌ندازه.

مشکل از این‌جا بود که منظور مادر شوهر «زمان» بود و منظور عروس «وسیله‌ی سنجش زمان» و همین باعث سوءتفاهم و دعوا شد.

مثال معروفش اینه:

سعادت، غایت زندگی آدمه / غایت زندگی آدم، مرگه! / پس سعادت آدم تو مرگه!

اشکالش: غایت تو مقدمه‌ی اول به معنی «هدف» و تو مقدمه‌ی دوم به معنی «آخر» هست؛ پس انگار دو تا کلمه‌س با حروف مشترک! تازه کلمه‌ی «زندگی» هم دو تا معنی داره؛ تو اولی به معنی زندگی به طور کلی و تو دومی یعنی زندگی دنیایی!

یه مثال دیگه: «چرا دیوار مهربانی بعد از یه مدّت کمرنگ شد؟ چون برای مهربانی نباید دیوار ایجاد کرد؛ باید دیوارها را برداشت! اگه دیوار اختلاف طبقاتی بین مردم برداشته بشه، مهربانی ایجاد می‌شه.»

این یه جمله‌ی قشنگ و احساسیه؛ ولی به طور ناخودآگاه توش مغالطه‌ی لفظ مشترک انجام شده. منظور از «دیوار مهربانی» جاییه که مثلاً لباس‌های دست دوم رو می‌ذارن تا بقیه بردارن. اما منظور از دیوار دوم، محدودیت یا فاصله‌س. دیوار اولی با دومی هیچ ربطی به هم ندارن! تنها شباهتشون اینه که هر دو از «د ی و ا ر» تشکیل شدن!!

از لفظ مشترک برای ساختن جوک‌ها هم زیاد استفاده می‌شه؛ مثلاً «پدرم دیشب تو آتیش سوخت؛ به علّت پدرسوختگی مغازه تعطیل است!» یا «خرس برادرم رو گاز گرفت؛ الآن برادرم دچار مشکل گازگرفتگی شده!» یا «معلّم به شاگردا می‌گه خر به معنی بزرگه؛ به نظر من شما خر هستید! یکی از شاگردا می‌گه: اختیار دارین اتفاقاً شما از همه‌ی ما خرتر هستید!!»

برچسب‌ها: مغالطه‌های رایج، روش فریب دادن مردم، راه های گول زدن آدما، مغالطه اشتراک لفظی، مغالطه لفظ مشترک، شباهت بین کلمات، استفاده از کلمات هم معنی برای فریب دادن، بخش مغالطات منطق، مغالطه به زبان ساده، یادگیری مغالطه های شایع در بین مردم